TRIỀU ĐẠI
NHÀ LÊ – LÊ SƠ -THÂN THẾ -
SỰ NGHIỆP KHOA BẢNG - ĐÌNH
NGUYÊN - TIẾN SĨ - HOÀNG GIÁP - NGUYỄN
THÁI BẠT (1504-1527)
I- TIỂU
SỬ – THÂN THẾ
- Cụ Nguyễn Thái Bạt, sinh
vào thời triều vua Lê Hiến Tông, niên hiệu Cảnh Thống thứ 6, tại Xã Bình Lãng –
Tổng Ngọc Trục – Huyện Cẩm Giàng – Phủ Thượng Hồng – Trấn Hải Dương, nay là: Thôn
Bình Phiên - Xã Ngọc Liên - Huyện Cẩm Giàng - Tỉnh Hải Dương. Cụ sinh trưởng trong gia đình nho sĩ lâu đời, dòng
dõi thi thư trâm anh thế phiệt.
-Thân Phụ là Nguyễn Văn
Hanh -Thân Mẫu là Lê Thị Đạt
Ngày 10
tháng Giêng năm Giáp Tý (1504), thân mẫu đã sinh ra Cụ một cậu
con trai tư thiên khác lạ, khôi ngôi tuấn tú, đặt tên là Thái Bạt. Từ nhỏ đã nổi tiếng là thần đồng, cuộc đời của cụ Nguyễn
Thái Bạt, gắn liền với triều đại nhà Lê đặc biệt là hậu Lê sơ, sinh ra phải
thời loạn lạc, các thế lực phong kiến cuối Lê sơ, tranh dành nhau quyền lực,
thao túng lộng quyền nhà vua, vua còn trẻ, ham mê rượu chè, tửu sắc, bỏ bê
triều chính, không chăm lo cho đời sống nhân dân, các cuộc đấu tranh vì quyền
lực nổ ra khắp mọi nơi, khiến dân chúng khổ cực lầm than.
- Quê
hương Bình Lãng sinh ra Cụ là mảnh đất địa linh nhân kiệt có, truyền thống khoa
bảng, nhiều người đỗ đạt Tiến Sĩ nho học.
II – SỰ NGHIỆP KHOA BẢNG
-Năm 1511
(7 tuổi), Cụ theo học thày Nguyễn Văn Vận
- Năm
1516 (13 tuổi), cụ Nguyễn Thái Bạt đã tinh thông kinh sử. Vua mới lên ngôi ban
truyền khắp thiên hạ: Người nào thông minh, tài trí, chính trực được dự thi
Hương. Cụ tham dự khoa thi Hương cống, đỗ Hương Cống thứ 3.
- Vinh
qui bái tổ xong xuôi Cụ xin phép Cha Mẹ, đi xem xét dân tình. Cụ đến xã Lai
Cách về sau đổi thành Phan Xá - Huyện Phù Cừ - Đạo Sơn Nam Thượng. Sau lại đổi
thành Phủ Khoái Châu thuộc thành Thăng Long, sau thuộc về Hưng Yên. Thấy môt
khu đất có địa thế phong thủy đẹp, người dân nơi đây còn chất phác, thô lậu,
học lực kém cỏi, ít kiến văn. Ngay trong hôm đó, Cụ truyền cho nhân dân dựng
nhà học Cụ dạy văn học cho dân. Vài năm sau người dân đã biết chữ, kiến thức
văn học cũng nâng lên, trở thành một vùng đất có lễ nghĩa, Cụ đã dạy học 4 năm tại
Phan Xá.
-Thời
gian này Cụ Nguyễn Thái Bạt, vẫn tự miệt mài kinh sử, đón chờ thi Hội, thi
Đình.
-Năm 1520
(17 tuổi) đời vua Lê Chiêu Tông niên hiệu Quang Thiệu thứ 5. Mùa hạ, tháng 4,
khi ấy vua ra chiếu truyền cho các văn thần ở các địa phương lên kinh thành để
dự thi Hội, thi Đình. Đầu bài Văn Sách vua ra hỏi về: Chính sách trọng dụng
nhân tài, cụ Nguyễn Thái Bạt ứng đáp, vua cho Cụ đỗ Đình Nguyên (Thủ khoa) -
Tiến Sĩ xuất thân - Hoàng Giáp, quan Hàn Lâm ở Viện Hiệu Lý.
III – PHÒ
LÊ DIỆT MẠC
-Ngày 27-7-1522, vua Lê Chiêu Tông chạy ra ngoài,
Đăng Dung lập em vua là Xuân lên ngôi. Trịnh
Tuy, bắt vua Lê Chiêu Tông về Châu Lang Chánh, Thanh Hóa. Cụ Nguyễn
Thái Bạt, cùng thày dạy là cụ Nguyễn Văn Vận hộ giá phò vua về Tây Kinh - Thanh
Hóa. Đăng Dung đánh chiếm tây kinh Thanh Hóa bắt vua Lê Chiêu, sai đồ đảng
là Phạm Kim Bảng, giết vua Lê Chiêu Tông. Dân chúng thương tiếc vua, căm giận
nghịch tặc Đăng Dung,
- Cụ Nguyễn Thái Bạt từ quan trở về quê Bình
Lãng - Cẩm Giàng -Hải Dương. Rồi lại đến
Trang Phan Xá dạy học, Đăng Dung cho hạ thần dò hỏi tìm cụ Nguyễn Thái Bạt, ép
vời vào cung.
- Ngày 15-3-1527 cụ
Nguyễn Thái Bạt từ Phan Xá -Tông Phan- Phù Cừ- Hưng Yên, về quê Bình Lãng -
Cẩm Giàng - Hải Dương trở lại kinh thành
-Mạc Đăng Dung cho
thảo tờ chiếu giả, cướp ngôi nhà Lê, các quan đến chúc mừng
-Cụ Nguyễn Văn
Vận từ ngoài tiến đến trước ngai vàng, Ông xuất kỳ cầm cái hốt đánh thẳng vào
mặt y. Đăng Dung tránh được, nên cái hốt đánh không trúng mặt y. Túc vệ phía
sau điện vội xông ra bắt Cụ Nguyễn Văn Vận lôi tuột đi.
-Cụ Lê Tuấn Mậu
tiến vào, khi tới gần Đăng Dung, Cụ ném hòn đá giấu sẵn trong tay áo vào mặt y.
Viên đá sượt qua mặt Đăng Dung làm xây xát da mặt.Túc vệ vội chạy ra lôi Cụ Lê
Tuấn Mậu đi.
-Đến lượt cụ Nguyễn Thái Bạt, túc vệ khám xét
kỹ lưỡng thấy không có vật gì khả nghi mới dám cho vào. Với tư tưởng :Trung thần không thờ 2 vua, Cụ giả vờ
mắt kém, đi loạng choạng để được đến gần rồi, thản nhiên chỉ vào mặt Mạc Đăng
Dung mắng chửi: Cụ khom lưng tiến tới trước Đăng Dung như để lạy mừng. Bất ngờ
Cụ nhổ thẳng vào mặt Đăng Dung, rồi Cụ đập đầu xuống thềm điện tử tiết Đăng Dung
hốt hoảng vội ra lệnh bãi chầu
- Để cướp được ngôi vua Đăng Dung đã giết hai
đời Vua và Thái Hậu, cho nên sử sách đời sau gọi Đăng Dung là nghịch tặc Ngụy
Mạc, tiếm ngôi.
IV – VINH
DANH SỬ XANH
1- THÀNH
HOÀNG THÔN PHAN XÁ- TỐNG PHAN - PHÙ CỪ -HƯNG YÊN
*Năm 1572 sau khi Cụ mất 45 năm Vua Lê Anh Tông sắc chuẩn
bản Thần tích: Thái Bạt linh ứng Đại Vương cho thôn Phan Xá- Xã Tống Phan- Huyện
Phù Cừ- Tỉnh Hưng Yên thờ phụng, bài vị thờ tại Đình làng Phan Xá còn dòng chữ:
Lê Triều Bảng
Nhãn, Hàn Lâm Thị Thư Nguyễn Công Húy
Thái Bạt lịch
phong Trung liệt Đại Vương Đương cảnh Phúc Thần.
CÂU ĐỐI CÒN GHI
Phù Lê cừu Mạc thanh danh hiển hách tráng sơn
hà
Thỏa diện can trung nghĩa khí anh hùng lưu
vạn cổ.
-Ngôi Đình đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh;
tế lễ tổ chức 10 tháng 03 Âm lịch hàng năm.
2- ĐỀN TIẾT
NGHĨA PHÚC THẦN
* Tháng 11-1666,
sau ngày cụ Nguyễn Thái Bạt mất 139 năm nhà Lê Trung Hưng, Ngụy Mạc diệt vong
tại Cao Bằng, Vua Lê Huyền Tông
Sắc phong ban thưởng tuyên dương công trạng, cho 13 người bầy tôi
tử tiết;
-Cụ Nguyễn Thái Bạt được vua cho xây dựng Đền Tiết Nghĩa
Phúc Thần tại Thôn Bình Phiên - Ngọc Liên - Cẩm Giàng - Hải Dương. Gia tặng Dực bảo trung hưng - Tiết Nghĩa Phúc
Thần -Thụy: Cương Trực;
Các đời vua sau đều có sắc phong cho Cụ tại ngôi ngôi đền này.
ĐẠO SẮC PHONG LÊ CHIÊU THỐNG NGUYÊN NIÊN 1787
Sắc ban
cho vị Đại Vương thi đỗ khoa Canh Thìn bậc Đệ nhị giáp Tiến Sĩ Xuất
thân, giữ chức Hiệu lý ở Hàn lâm viện là Nguyễn Quí Công, thụy Cương
Trực. Đại Vương văn võ toàn tài, kinh luân đại dụng; công lao một đời,
thế gia vọng tộc. Như đất trời ức niên trường cửu, âm thầm phù trợ
quốc gia, để lại phúc lành mãi mãi. Ngày nay bao phong khen thưởng,
ghi vào điển chương. Vì có công lao âm phù Hoàng gia, phục hồi chính
sự; theo lễ đáng được nâng bậc. Nên gia phong là:
Văn đức
hạnh, Tiết khí khái, Chính nghĩa minh đạo; Giữ yên đất nước, bảo vệ
nhân dân, Hùng tài, Vĩ lược; An dân, Trí tuệ, Anh mẫn, Đặc đạt, Chính
trực, Minh đạo, Lý tố Hàm trung, Tế thế Hồng ân, Đại lược Hồng mô,
Đôn tín Anh nghị, Hậu đức Mậu công Đại Vương.
Nay ban
sắc.
Ngày 22
tháng 3 niên hiệu Chiêu Thống Nguyên niên (1787)
CÂU ĐỐI
CỦA ĐỀN THỜ
Đối Mạc sơn
hà song nhỡn
bạch
Phù Lê xã
tắc nhất tâm đan
-Tế lễ tổ
chức tại đền Tiết Nghĩa Phúc Thần vào ngày 14 tháng giêng Âm lịch hàng năm.
V – LĂNG MỘ - CỐT KHÍ.
Hài cốt của
cụ Nguyễn Thái Bạt - Thụy Cương Trực, cùng phu nhân Chu Thị … Thụy Ngọc Chiêu, yên
nghỉ tại Thôn Tứ Kỳ Thượng - Xã Ngọc Kỳ - Huyện Tứ Kỳ -Tỉnh Hải
Dương.
-Phần
Lăng Mộ được hậu duệ Chi tộc Tứ Kỳ - Bình Giang, thờ cúng mấy trăm năm nay.
Năm 2009, tiến hành xây dựng Lăng Mộ. Được thiết kế theo lối hiện đại kết hợp với
cổ truyền, tương xứng tầm vóc của Quan Triều, hậu duệ hàng năm dâng hương kính
viếng, tưởng nhớ công lao to lớn vì nước vì dân của Cụ. Cúng tế được tổ chức
vào 20 tháng 8 âm lịch hàng năm
VI – GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG.
-Thế hệ hôm nay và mai sau mỗi
khi nhắc đến cụ Nguyễn Thái Bạt, là nhớ đến truyền thống yêu nước, thương dân
của Cụ, tấm lòng sự kiên trung, ngay thẳng của Cụ. Là nhân vật lịch sử của tỉnh
Hải Dương, Cụ đã đóng góp làm rạng rỡ truyền thống anh dũng của dân tộc nói
chung, truyền thống quê hương Hải Dương nói riêng. Cụ là niềm tự hào của nhân
dân Bình Phiên, mảnh đất địa giàu truyền thống hiếu học khoa bảng, đã sinh ra
Quan Tiết - Nguyễn Thái Bạt.
- Đồng
thời Cụ cũng là niềm tự hào của người dân thôn Phan Xá - Xã Tống Phan - Huyện
Phù Cừ - Tỉnh Hưng Yên, dù đi đâu, ở nơi nào họ đều, ghi nhớ công ơn trời biển
của Thành Hoàng Nguyễn Thái Bạt, từ ngày được Thành Hoàng khai sáng, đã có trên
năm mươi Tiến Sĩ - Thạc Sĩ, thật đáng tự hào cho truyền thống hiếu học của dân
làng.
-Sự Can trung và nghĩa
khí của cụ Nguyễn Thái Bạt đã tỏ rõ khí tiết bất khuất, trung thành với lý tưởng
vì nước, vì dân, cũng là tinh thần của nhân dân ta, đời đời không chịu khuất
phục, không chịu mất tính dân tộc. Vậy đó là một giai thoại nên ghi nhớ, đáng
được tôn vinh, nhắc lại cho thế hệ mai sau noi gương học tập.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét